Visie
Met het Nationaal Tabaksmuseum, een cultuur-toeristisch ankerpunt in de stad Wervik, spreken we de ambitie uit om een kenniscentrum te worden rond de geschiedenis van de tabaksnijverheid, voornamelijk in België, met uitlopers naar Nederland, Luxemburg en het noorden van Frankrijk (regio Hauts-de France). Het Nationaal Tabaksmuseum is niet alleen een ontmoetingsplaats waar verleden en heden kritisch met elkaar in dialoog gaan. Het Nationaal Tabaksmuseum wil ook een instelling zijn waar de nodige aandacht wordt besteed aan het borgen, het onderhoud en het onderzoek van het tabakserfgoed, zowel roerend, onroerend als immaterieel erfgoed.
Missie
In het museum willen we de bezoekers een beeld geven van de
- historische, maatschappelijke en economische betekenis van de Belgische tabaksnijverheid met speciale aandacht voor de teelt, de ambachtelijke verwerking, de kleinhandel en publiciteit & de smokkel;
- het belang van de Wervikse regio voor de Belgische tabaksteelt;
- veranderende mentaliteit rond tabaksgebruik;
- kritische blik werpen op de mechanismen van (tabaks)verslaving
Bovenstaande willen we doen aan de hand van beleving en confrontatie. We hopen dat de bezoeker aan het Nationaal Tabaksmuseum een overzicht te bieden hoe de tabaksnijverheid, in al zijn facetten, zich de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Vele mensen hebben hun inkomen verdiend met de teelt, de verwerking van de tabak en de verkoop van tabakswaren. Wie waren deze mensen, waarom kozen ze voor tabak, hoe werd er publiciteit gemaakt, …?
We werpen tevens een kritische blik op het verhaal van de veranderende mentaliteit en kijken naar de evolutie in het bewustzijn van de gevaren rond het tabaksgebruik.
Daarnaast zorgen we met het museum voor
- het professioneel behoud en beheer van de erfgoedobjecten met betrekking tot tabak;
- de ontsluiting van het tabakserfgoed;
- het gericht verzamelen en afstoten om de ’tabakscollectie’ relevant te houden;
- de stimulans door onderzoek zodat de kennis over de collectie en het thema toeneemt.
Als erfgoedinstelling wil het museum natuurlijk ook een collectie uitbouwen, beheren en ontsluiten, zowel archivalisch, wetenschappelijk als museaal. We zetten met het museum voornamelijk in op het roerend en immaterieel erfgoed. Bij het onroerend erfgoed houden we het vooral op adviseren en informeren, daar waar mogelijk. Het roerend en immaterieel erfgoed vormen samen de kern van het verhaal van het Nationaal Tabaksmuseum.
We willen eveneens bouwen aan een erfgoedgemeenschap die de link vormt tussen de collectie en mens. We doen dit samen met bestuurders en experten. Bij het verzamelen en ontsluiten blijven we oog hebben voor de maatschappelijke en kritische rol die een museum als erfgoedinstelling dient in te nemen.
Het Nationaal Tabaksmuseum heeft tevens tot doel bezoekers uit België en de ons omringende landen kennis laten maken met het Belgisch tabakserfgoed, met een knipoog naar Nederland, Luxemburg en Noord-Frankrijk (Hauts-de France). We willen dit doen op een attractieve en interactieve manier zodat het verhaal niet alleen gelezen en gezien maar ook ervaren, gevoeld en gehoord kan worden.
Ons blikveld is ruim maar in de museumopstelling willen we ons vooreerst richten op de veranderende mentaliteit en de groeiende inzichten inzake het thema ’tabak’. We houden hierbij de focus op het Belgische verhaal terwijl we de wereldwijde evoluties niet uit het oog verliezen. Daarnaast maken de bezoekers kennis met 4 grote thema’s: de teelt van de Belgische maar vooral Wervikse tabak; de verwerking van tabak in één van de vele kleine en middelgrote bedrijven die onze streek en land rijk waren, dit in contact met de internationalisering tijdens de laatste decennia; het commerciële luik met de kleinhandel voorop en de rol van de publiciteit en het aanbod aan tabakswaren; de smokkel van tabak in de grensregio.
Binnen de context van het verhaal van de tabak is het niet altijd eenvoudig om zich neutraal op te stellen. Daarom werken we aan een culturele erfgoedgemeenschap waar personen, organisaties en instellingen met elkaar in gesprek kunnen gaan. Met historische verhalen en wetenschappelijke inzichten willen we niet vervallen in nostalgie maar net relevant zijn in het maatschappelijk debat. In deze geest kunnen we toekomstige generaties informeren over een complexe geschiedenis die op vandaag nog vorm wordt gegeven.